Bazaars en Bergtoppen

Terwijl de herfstbladeren in zuid Kirgizië langzaam alle straten bedekken, is het tijd voor ons om het land te verlaten. In Osh zijn we driftig op zoek gegaan naar transport naar Tadzjikistan. Makkelijker gezegd dan gedaan. We reizen namelijk in het oosten van Tadzjikistan het land binnen, wat betekend dat we rechtstreeks het Pamir gebergte ingaan. Een slordige 180 dollar moeten we neertellen voor een 4x4 die ons in tien uur van Osh naar Murghab brengt. De eerste drie uur gaan soepeltjes, maar wanneer we Sary Tash, het laatste dorpje in Kirgizië gepasseerd zijn, komen we er achter hoe broodnodig de 4x4 is. De ene straat die de grens over gaat wordt door niemand onderhouden en bij een hoogte die richting de 4000m gaat, ligt er een mooi pak sneeuw. Al binnen de eerste tien minuten raakt de jeep in de slip en maken we een mooie doughnut in de sneeuw. Met een brede glimlach stelt de chauffeur onze verschrokken gezichten gerust en zet vrolijk de vier wiel aandrijving aan.

Het gebied is echt onherbergzaam. Bij de stak blauwe hemel kunnen we kilometers ver kijken over het met sneeuw bedekte plateau met de 7000m hoge bergen in de achtergrond. De grenspost waar we niet veel later aankomen is de meest afgelegen die ik ooit gezien heb. Enkele gebouwen aan een weg die niet veel verder over een bergpas verdwijnt, Tadzjikistan in. Het handje vol grenswachters zijn uiteraard in hun nopjes dat er weer eens een auto passeert en delen vol trost de drie Duitse woorden die ze kennen. 20km verder aan de Tadzjiek grenspost zien we aan het gezicht van de officier dat we inderdaad in een nieuw land aangekomen zijn. De rest van de rit leid ons door nog meer berglandschappen en enorme alpine meren. De Pamir is werkelijk woest en indrukwekkend. Wanneer we tegen de avondval in Murghab aankomen hebben we tijdens de hele rit enkel een paar Russische trucks gepasseerd. Totaal uitgestorven.

Murghab is best een redelijk oord, maar door de droge en kale locatie, zwaar om er te overleven. Ik kan het niet helpen hier een beeld van Afghanistan bij te hebben. We lopen een rondje, bezoeken de locale bazaar en proberen verder transport te regelen. Opnieuw in een 4x4 reizen we verder en nemen een kijkje in een grot waar wat oude rotstekeningen bewaard zijn gebleven. Naar deze bezienswaardigheid loopt totaal geen weg en onze nieuwe chauffeur houd dan ook driftig omringende herkenningspunten in de gaten terwijl hij zich een weg over de kale toendra probeert te banen. Opnieuw een niemandsland en het enige teken van leven zijn de diepe sporen van de Marco Polo schapen die duidelijk in de sneeuw te zien zijn.

Het oord waar we besluiten een avond te overnachten is opnieuw beangstigend uitgestorven. We overnachten bij een familie in een lemen hutje, waar de belangrijkste bezigheid, het warm houden van de woning is. Vroeg in de ochtend loop ik een rondje door het dorp en kom tot de ontdekking dat er genoeg huizen maar vrijwel geen auto zijn. Wanneer je hier woont, blijf je ook hier. Claustrofobische gedachte.

Vanuit dit niemandsland rijden we richting wat meer beschaving. Opnieuw een semi privé jeep taxi brengt ons naar Khorog, de grootste stad in de Pamir. Ik zeg semi privé want naast de chauffeur en bijrijder hebben we enkel de producten van vier vers geslachte yaks bij ons, en die tellen natuurlijk niet als passagiers. De aanwezigheid van de halve ton aan vlees komt ons overigens pas bij aankomst ter gehoren. Ondanks dat het pikdonker is, zien we door de duisternis toch de silhouetten van een indrukwekkende rivier canyon en eindelijk weer wat begroeiing wanneer we in Khorog arriveren.

Deze beschaving komt in de vorm van vele jonge lui, wat heerlijke Engelse spraak, een bruisende bazaar en verfrissende stadsparken aan een beeldige rivier. Een ietwat vreemd restaurant/bar inclusief bezopen, dansende Tadzjieken introduceert ons in de locale (etens)cultuur. In Khorog kom ik er voor de zoveelste keer achter dat het wat voordelen met zich mee brengt om niet alleen op reis te zijn. Speciaal met een vrouwelijke wederhelft. Ditmaal werd ik meegesleurd een middelbare school in, Lotti wilde een kijkje nemen en misschien een Engelse les mee volgen. En natuurlijk, binnen 5 minuten staan we in de lerarenkamer en proberen te communiceren met de directeur met hulp van de Engels leraressen. Enkele momenten later staan we voor een klas vol blozende Tadzjiek studenten die in hun beste Engels ons vragen stellen. Het was een goed gevoel weer voor even voor een schoolgroep te staan.

Meer beschaving betekend ook dat we eindelijk weer wat meer vervoersmogelijkheden hebben wanneer we de omringende valleien willen ontdekken. Het einde van al die privé taxi’s. De botbrekende wegen vereisen wel nog altijd voertuigen die tegen een stootje kunnen (wat uiteraard compleet genegeerd wordt) maar nu kunnen ze volgestouwd worden met mensen. Het overeenkomstige thema van de verschillende taxi’s die we in dit gebied nemen blijkt de kilometerteller te zijn. Wanneer we met hoge snelheid over de gatenkaas-weg knallen vragen we regelmatig aan elkaar; ‘kun jij de kilometerteller zien? Hoe hard rijden we eigenlijk?’ Het antwoord was elke keer weer het zelfde: ‘Geen idee, dat ding doet het nieteens.’

Tijdens de eerste rit richting de Wakhan Valley zit ik drie uur lang in een innige omhelzing met drie van de vier mensen op de achterbank van een Opel Astra 1.6. Het uitstekende uitzicht maakt alles goed. We maken een paar tussenstops voordat we bij het fort van Yamchun aankomen. De route is echt fascinerend! We volgen een knalblauwe rivier die de grens met Afghanistan vormt. Aan de andere zijde is een extreem smalle strook Afghaans grondgebied voordat de besneeuwde bergen stijl omhoog schieten. Aan de andere kant van deze bergen begint Pakistan. Terwijl we over de Tadzjiekse weg sjezen hebben we tussen de bergen door zicht op zowel de eenzame ezelspad-weg van Afghanistan en tevens de hooglanden van Pakistan. Bizar. We hadden in deze regio gehoopt de Afghaanse zaterdagmarkt van Ishkashim mee te pikken, maar er was de afgelopen maanden weer wat voorgevallen waardoor de kooplieden de grens niet meer over mogen. Schade.

In Yamchun bezoeken we eindelijk weer een noemenswaardige bezienswaardigheid. Een oude fort ruïne uit de derde eeuw staat frivool op een rotshelling met zicht over vele kilometers Wakhan vallei. Direct naast het fort is de Bibi Fatima warm water bron waar we ons samen met wat lokale schavuiten eindelijk weer eens goed kunnen wassen. De homestay waar die nacht blijven staat bij ons bekend als een van de koudste nachten tot op heden. Over het algemeen zijn alle overnachtingsplaatsen ’s avonds ijskoud, maar meestal heeft de familie wel een klein heatertje of we slapen in de kamer waar een houtkachel staat. Maar bij dit gezin was het in onze privé kamer niet te harden. Volgens mij was het 19.20u wanneer we van de kou onder de wol kruipen onder een berg van dekens. Ik grinnik wanneer de man des huizes binnenkomt en tel hardop mee. Deken nummer 6, nummer 7 en nummer 8 gooit hij over ons heen.

We reizen terug naar Khorog om vervolgens de reis richting de hoofdstad te ondernemen. We hadden gehoopt een plaats te bemachtigen in een van de kleine vliegtuigjes die, wanneer het weer en de aanwezigheid van kerosine het toelaat, op en neer pendelen tussen Khorog en Dushanbe. Zonder succes helaas. Het enige alternatief is de 13 uur durende overland tocht in een opnieuw volgestouwde 4x4 over een toepasselijke hobbelweg. Comfortabel nee, maar natuurschoon, ja. De eerste helft opnieuw langs de Afghaanse grens waar authentieke dorpen tegen de steile rotsen van de rivier gorge aangeplakt zijn. De bergen zijn stijl maar minder hoog en onherbergzaam als de Pamir. We tellen volgens mij acht checkpoints onderweg waar we telkens onze paspoorten tevoorschijn moeten halen, maar arriveren zonder kleerscheuren die avond in Dushanbe.

In de hoofdstad nemen we enkele dagen rust want hier is westerse koffie, een wasmachine en een leuk (en warm) hostel. We zitten overigens niet stil want er is genoeg te zien en doen in de stad. We bezoeken de sights die voornamelijk bestaan uit standbeelden en gebouwen, maar er is ook een alleraardigst museum. Even buiten de stad is een leuk fort dat we bezoeken en we proberen tevens een Russische opera in Dushanbe’s opera house. Interessant, laat ik het zo zeggen.

Wanneer we genoeg gestad hebben richten we onze pijlen opnieuw op de bergen. Erg moeilijk is dat niet want absoluut niks hier is vlak. We worden vergezeld door Roman, een Rus die ons dolgraag wilt helpen de mensen wat beter te verstaan. Nou, over onze Roman kun je ook een boek schrijven. Laat ik beginnen met te zeggen dat het inderdaad prettig was om een Russische vertaler bij ons te hebben om verhalen wat beter te begrijpen en prijzen te onderhandelen. Maar ‘little did we know’ dat Roman ons al spoedig op de zenuwen zou werken. Hier kwamen we enkele uren na onze ontmoeting al achter, maar het zou nog vele dagen duren voordat we hem eindelijk kunnen afschudden. Ik heb zelden iemand getroffen die uren en uren aan elkaar kon lullen en daarbij nul interesse heeft in wat wij te zeggen hebben. We komen er gewoon niet tussen. Zo chaotisch en continue spullen vergeten. Ik vond het heel begrijpelijk dat hij het fantastisch vind hoe Russisch deze oude sovjet landen zijn, maar de hoeveelheid aan Russische propaganda liep werkelijk de spuigaten uit. M’n oren doen nog altijd zeer!

Hoe dan ook, samen met deze jongeman reizen we af naar Iskander-Kul, een beeeeeeldig meer tussen besneeuwde bergtoppen. Dit soort van resort oord is in dit jaargetijde volledig uitgestorven en het kost ons nog best wat moeite om iemand te vinden waar we kunnen overnachten. We schieten werkelijk prachtige foto’s de volgende dag en vertrekken ook meteen weer richting Penjikent. De stad heeft enkele leuke bezienswaardigheden, maar het is te zien dat het al een poosje leid aan een gezichtsverandering. De stad ligt 5km van de Oezbeekse grens, wat in deze landen meestal betekend dat er ook veel Oezbeken in Penjikent wonen. Helaas heeft Oezbekistan vier jaar geleden de grens naar Tadzjikistan gesloten wat er in feite op neer komt dat vele families die voorheen op een steenworp afstand van elkaar woonden, nu een zeer ongemakkelijke grens tussen zich hebben liggen.

Met Roman ga ik een paar dagen richting Half-Kul. Een vallei waar een slinger van zeven meren doorheen loopt. Te voet gaan we er een aantal af. Onderweg stuiten we regelmatig op verlaten bergdorpjes. De meest authentieke dorpen die ik in dit land gezien heb! We maken veel foto’s, treiteren de ezels en verwennen de locale kinderen met snoep en lekkernijen.

De laatste lange rit in Tadzjikistan gaat richting Khojand. Onderweg realiseer ik me dat er echt iets mis is met het eten hier. Heb nog nooit zoveel mensen zien overgeven tijdens taxi ritjes en ook mijn maag is met dit vlees en koolhydraten dieet constant van streek. Als je het mij vraag ligt het aan de hoeveelheid olie en vette vlees dat ze hier consumeren. En ook de yoghurt producten hier zijn vaak zo zuur, dat kan niet goed meer zijn. Hoe dan ook. Khojand, daar ben ik nu. Behoorlijk grote stad met wat puike moskeeën en de meest indrukwekkende bazaar tot nu toe. Vanuit hier ga ik weer terug naar Kirgizië voor de laatste etappe van centraal azie.

Jakshi kal!