Bij de familie op de koffie

Ik verlaat China met de bus. Ik zal het geslurp aan de keukentafel missen en het absoluut negeren van tafelmanieren, maar het is tijd om de bergen over te gaan! Grensovergangen van en naar China blijken nooit eenvoudig te zijn en ook nu was het weer een lange maar probleemloze zit. In een bus vol slapende Uyghur Chinezen rij ik door een woestijnlandschap, steeds hoger en hoger. Een kabbelende rivier die het moeilijk heeft, een eenzame kameel, langs herders met schapen die de laatste beetjes groen wegvreten. De vergeten dorpjes die we passeren zijn werkelijk vergeten want ze liggen tussen de Chinese grenspost en de officiële grens met Kirgizië, 140 km verderop. Ik heb een brok in m'n keel want deze overtocht is toch wel iets waar ik jaren van gedroomd heb. Hoge bergpassen over tussen totaal onbekende landen. De Kirgizische grenspost is een klein gebouwtje op een vies koude en gure bergpass. De rij Chinezen die voor me staan bij de pascontrole maken me wel even nerveus wanneer ze driftig fluisterend allemaal geld in hun paspoort stoppen. Het blijken natuurlijk onnodige zorgen te zijn.

Van de besneeuwde bergtoppen die me in Kirgizië begroeten kan ik helaas niet direct genieten want het wordt snel donker. Om drie uur in de nacht kom ik aan in Osh, de tweede stad van Kirgizië. Een oude Russische Lada brengt mij, een bijrijder (150kg) en zijn bagage (nog eens 150kg) naar een vervallen appartementengebouw dat dienst doet als hotel. Ik wordt hier meteen geïntroduceerd met de achterom steegjes cultuur van centraal azie. Mijn aanwezigheid wordt spoedig in Bishkek verwacht dus meteen de volgende morgen neem ik een shared-taxi naar de hoofdstad. Tijdens deze tien uur lange reis kan ik wel genieten van het Kirgizische landschap. Het kost me een beetje moeite te beschrijven hoe het er uitziet. Het zijn hoge bergen, kristal heldere rivieren en vrij lopend vee, maar het is anders dan ik ook gezien heb. Op de kale heuvels is geen boom te bekennen. Ik ben opnieuw in een land waar geen hond engels spreekt maar de mensen zijn er oprecht vriendelijk en behulpzaam.

In Bishkek tref ik mijn Lotti die voor een paar maanden over komt van Canada. Na enkele dagen acclimatiseren vertrekken we een weekendje naar Ala Archa park, in de bergen een uurtje buiten Bishkek. Sneeuw, sneeuw, sneeuw! Een flink pak valt tijdens ons verblijf daar. Het wordt ons duidelijk dat in de bergen de winter wat sneller begint. We laten ons natuurlijk niet kennen en doen toch een flinke wandeling, maar de kou houd ons op het einde van de middag toch binnenshuis. Gelukkig is er een leuke hotel met hete koffie waar we ons aan kunnen warmen. Met twee hells angels van Kazakstan die er ook een beetje op de bonnefooi zijn aangekomen delen we krijgsverhalen en kaartspellen.

Een van de absolute hoogtepunten volgt hierop snel. Paardrijden! Misschien wel DE belangrijkste traditie in dit land. De begeleide tocht is voorafgaand aan onze komst in Kirgizië besproken met een reisbureautje hier, maar in Bishkek moeten we toch nog wat dingen kortsluiten en wat slaapzakken en helmen ophalen. Vanuit ons hostel bellen we met onze contactpersoon die ons het adres van haar kantoor uitlegt. Vervolgens met een marshrutka (das een mini bus) door het stadscentrum naar het kruispunt waar het kantoor ongeveer moest zijn. Wij een beetje rondlopen, met pijn en moeite straatnaamborden proberen te lezen en tig mensen vragen. Uiteindelijk spreekt een jonge vrouw ons aan op straat. het blijkt Tina te zijn, onze contactpersoon. Haar kantoor was zo onvindbaar verscholen dat ze op ons stond te wachten. Wij waren voornamelijk blij dat we niet besloten hadden eerst naar de Tadzjikistan ambassade te gaan, wat we ook die dag van plan waren. Anders had Tina daar waarschijnlijk de hele dag in de kou op ons staan wachten.

Nadat alle formaliteiten geregeld zijn, zijn we met een paar verschillende busjes naar At Bashi en vervolgens Kyzyl-tuu gereisd waar onze gids woont. In dit klein dorpje krijgen we een goed beeld van de Kirgizische leefwijze. We worden hartelijk ontvangen door Jackshylyk, zijn vrouwlief en dochter. Ze nodigen ons uit in hun huis en nemen plaats op een vloerkleed aan een laag tafeltje. Traditioneel wordt er chai (thee) geserveerd in kleine kommetjes die de vrouw des huize driftig bij blijft vullen. We worden geopperd brood en jam te eten. Vruchten, koekjes en chocola worden uit verschillende hoeken en gaten getoverd en voordat we het weten is de hele tafel gevuld met lekkernijen. We voelen ons een beetje overweldigend, maar zullen er in de opvolgende dagen achter komen dat dit de wijze is om gasten te ontvangen. Bij avondval wordt een maaltijd geserveerd die voornamelijk bestaat uit schapenvlees en aardappelen. Onze slaapplek voor de avond wordt opgemaakt dat bestaat uit enkele dikke dekens op de grond. Bedden kennen deze gezinnen niet. We worden gewezen op het toilet dat zich buiten bevind en bestaat uit een in elkaar getimmerd hokje met daarbinnen een gat in de grond. We maken gebruik van hun Russische sauna wat niet meer inhoud dan een teiltje koud water en een teiltje heet water bij elkaar mikken zodat de temperatuur dragelijk is om jezelf ermee te wassen. Spoedig zullen we er achter komen dat dit zo ongeveer de gang van zaken is rond een Kirgisch huishouden en dat een Russische sauna een absolute luxe blijkt te zijn.

Zo geschieddde eerste kennismaking met onze horse man, onze gids. Communicatie met de beste man is zeer moeizaam. Engels eigenlijk helemaal niet, maar hij kan wel enkele Franse woordjes. Eigenlijk kan ook wel alles gezegd worden met enkele eenvoudige woorden. Ok? No problem? Cheval, montagne, un petit peu! Verbazingwekkend hoe eenvoudig een paarden trip kan zijn. Wanneer de eerste rijdag aanbreekt springen we in zijn auto, achtervolgd door een vrachtwagen met vier stuks paarden erop en rijden we een dik half uur naar de startplaats van de trip. Onderweg moet er wel nog even gestopt worden om wat broodnodige wodka in te slaan en we moeten we tevens enkele malen van de weg af omdat de auto wat rare geluiden maakt. (iets dat blijkbaar met wat ijzerdraad opgelost kon worden) We starten op een steenworp afstand van de chinese grens op een verlaten autoweg, omringt door wuivende bergtoppen. Het had een paar dagen ervoor goed gesneeuwd dus bij aanvang ploegen we met de paarden door de sneeuw. Ondanks het gebrek aan rijervaring gaat het me vanaf het begin goed af. Onze paarden Catai en Chatyrgun zijn goeie werkpaarden. Dat moet ook wel want we hebben ze in de komende dagen flink wat bergen opgejaagd.

De overnachtingen zijn, zoals dat hoort in dit land, bij de mensen thuis. Dat was in dit geval makkelijker gezegd dan gedaan. De tocht gaat door een zeer onherbergzaam en uitgestorven gebied, wat betekend dat we alleen konden aankloppen bij herders die tussen de berghellingen leven. Het ander probleem is dat de kou snel dichterbij komt en dat veel van deze nomadische herders hun spullen al bij elkaar hebben gepakt en richting lagere landen vertrokken zijn voor de winter. De iconische Yurt tenten zijn allemaal weggehaald en we moeten vertrouwen om de enkele lemen huisjes die nog bewoond zijn. Zo komt het dat we de eerste twee nachten in een eenzelfde een-kamer huisje slapen, te midden van glooiende toendra heuvels en omringt door kuddes schapen. De eerste kennismaking in dit huishouden is nogal memorabele.

Op het einde van de eerste dag komen we over een heuvel en zien voor het eerst tijdens de trip leven onder in de vallei. Een klein huisje naast een rivier met enkele mannen op paarden die kuddes schapen en Yaks opjagen. Wanneer we dichterbij komen spot Jackshylyk twee yaks op de grond en maakt een snijdende beweging langs zijn nek naar ons. Volgens mij wordt er wat geslacht. Beneden aangekomen springen we van onze paarden en constateren dat de twee beesten nog leven. Eentje ligt driftig spartelend in een plas bloed en van de andere wordt de nek doorgesneden terwijl we er bij staan te kijken. Het bloed spuit in alle richtingen, maar de slachters staan er geduldig bij en wachten tot het beest doodgebloed is. De hele buik wordt opengesneden, de ingewanden komen eruit die vervolgens in de rivier gewassen worden. Wanneer we genoeg gezien hebben en terug op onze paarden willen springen gebaard Jackshylyk dat we hier slapen voor de nacht. Yak voor avondbrood?

De lange rit van dag twee is mij misschien wel het beste bijgebleven. We moeten een flinke afstand afleggen, gaan met de paarden door rivieren en over smalle paadjes langs diepe afgronden. Wanneer we de mogelijk hebben gaan de paarden in galop om ervoor te zorgen dat we niet door de avondval overvallen worden. Super intens voor deze Hollandse jongen die zelden op een paard heeft gezeten. Het uiteindelijke doel is Chatyr Kul, een enorm bergmeer dat vanaf een bergpas op 4200m te bewonderen is. Om hier te geraken klimmen de paarden hoger en hoger tot het moment dat ik het gevoel heb dat het werkelijk te stijl voor hun wordt. Net op dat moment horen we opeens het gefluit van herders. Direct daaropvolgend komt een kudde yaks over een onmogelijke bergpas naar beneden gedonderd. Vervolgens meer schapen, geiten en ezels. De herders die de beesten opjagen blijken vrienden van Jackshylyk te zijn en daar moet natuurlijk op gedronken worden. Dit beeld zal ik niet snel vergeten. De wodka glazen die geheven worden door ons op een rauwe, rotsachtige bergpas, omringt door veedieren tussen de indrukwekkende centraal Aziatische bergen. Geen woorden voor.

Na de horse trek blijven we onder de mensen. Via Tina hebben we het nummer van een roofvogel jager gekregen. Opnieuw zo'n traditionele volkssport. Ja je leest het goed. Op wild jagen met een roofvogel. We hebben het geluk dat er een internationaal festival plaatsvind rondom deze sport met daarnaast activiteiten als paarden races en handboog schieten. Voor dit festival reizen we naar een dorpje aan Issyk Kul, het grootse meer van Kirgizië. We worden er afgezet door onze paarden gids en treffen daar onze jager. We overnachten in zijn huis en worden door de hele familie weer in de watten gelegd. De volgende morgen, wanneer we richting het festival willen rijden ervaren we dat de extreme gastvrijheid niet altijd even effectief uit kan pakken. We rijden samen met onze roofvogel jager eerst naar het huis van zijn moeder die we daar moeten afzetten. Natuurlijk worden we uitgenodigd voor chai. Hoewel we ondertussen een beetje krap bij tijd zitten, kan de beste man dit verzoek niet weigeren. Een duurt wel een half uur voordat de thee eindelijk geserveerd wordt, dus het is snel een bakkie naar binnen en weg zijn we. Omdat deze tradities gewoonweg belangrijker zijn dan de aanvangstijd van een festival komen we krap vijf minuten voor de openingsceremonie aan. Het festival was super. Veel demonstraties met grote roofvogels en valken met een deelnemersveld van mensen uit Mongolië, Kazakstan en Turkije. Die avond, wanneer we opnieuw aan de keukentafel van onze jager zitten daalt bij mij de unieke lading van het hele weekend. In de kleine twee-kamer woning kijken we toe hoe onze jager zijn gouden adelaar van vijf kilo op de arm neemt en hem zijn verdiende avondmaal voedt.

Na de shows blijven we nog een paar dagen aan het meer hangen. We bezoeken kleine dorpjes, lopen door de omringende bergen en genieten van het meer. Na het beroemde Titicaca, het grootste alpine meer ter wereld. Van daar uit moeten we noodgedwongen terug naar Bishkek omdat andere routes zo na aan de winter niet meer mogelijk zijn.

In de hoofdstad opnieuw een voorbeeld van de ongelofelijke gasvrijheid van de Kirgiezen. Door de manager van ons hostel worden we uitgenodigd voor een feestje bij een van haar vrienden. We zijn op dat moment in downtown Bishkek dus we verzoeken een taxi aan te spreken. We staan zowat midden op straat wanneer opeens en auto voor ons stopt. Het jonge koppel in de auto bied ons aan ons naar het feest adres te brengen want "die taxi's hier zijn veel te duur". Tijdens de vijf minuten durende rit worden snel namen en contactgegevens uitgewisseld. We worden meteen uitgenodigd voor een typisch Kirgizisch diner en voor we het weten zitten we de volgende avond opnieuw aan een keukentafel achter een kommetje chai. Temirlan en zijn vrouw Alina (25 en 21 jaar oud) wonen bij zijn moeder in en spreken super engels. De hartelijkheid loopt werkelijk de spuigaten uit. Alina heeft een super diner voorbereid. De fotoboeken van van de bruiloft komen op tafel en al pratend komen we er achter dat deze familie best goed af is want de inmiddels overleden vader was minister van cultuur tijdens het soviet regiem. Wanneer na het diner ze ook nog komen aanzitten met geschenken voor ons, kunnen we onze oren helemaal niet meer geloven. Bijna oneerlijke gastvrijheid want we hebben het gevoel dat we hier niks tegenin kunnen brengen.

We gaan meer zuidelijk en komen met een korte tussenstop aan in Arshlanbob. Een super oord, verscholen in de bergen van centraal Kirgizië. Het CBT team hier is geniaal en kan alles voor ons regelen. CBT heb ik nog helemaal niet genoemd. Het staat voor community based tourisme. Bureautjes die je op veel verschillende plaatsen te vinden zijn en die je om te beginnen een overnachting kunnen regelen. Bij de mensen thuis, vanzelfsprekend. Met een CBT gids gaan we opnieuw een dag met paarden erop uit om de walnootbossen van Arshlanbob te verkennen. De volgende dag regelen ze ons een kook workshop waarbij we Plof, een traditionele (eigenlijk uzbekische) maaltijd bereiden. Wanneer het tijd is om te proeven komen natuurlijk nog meer vrienden aanzitten en vloeit de wodka weer kostelijk.

Dat brengt ons in Osh, opnieuw voor mij. Vanuit hier verlaten we (tijdelijk) Kirgizië. We hebben ons een auto geregeld die ons morgen tot midden in het Pamir gebergte van Tadzjikistan zal brengen. Zeer benieuw wat dit gaat brengen want de weg die hierheen leid is zelfs in de zomer compleet uitgestorven.

Voor de mensen die nog meer Kirgizië verhalen wilt horen, kan ik verwijzen naar onderstaande link. Hoewel dit verhaal voor mijn doen al aan de lange kant is, is Lotti de echt schrijfster onder ons. Ik vind zelf dat ze verschillende situaties geniaal heeft beschreven. Wanneer de Duitse taal niet te moeizaam voor je is, check onderstaand verhaal en foto's.

LG Rien

Foto's: https://picasaweb.google.com/115513558109490858852/SalamKirgistanChaiBorsokUndEinHochAufDieGastfreundlichkeit?authkey=Gv1sRgCMD59ffs753Rbw

Lotti's: http://loinka.traveloca.com/salam-kirgistan-chai-borsok-und-ein-hoch-auf-die-gastfreundlichkeit.html